Bugünkü şekli ile Türkiye Türklerine ait olan bağlama enstrümanı, Orta Asya’daki kopuzun, çeşitli değişikliklerden geçirilerek günümüze kadar ulaşmış halidir desek pek de yanlış olmaz… Bağlama enstrümanının atasının, Orta Asya’daki kopuz olduğu araştırmacılar tarafından genel olarak kabul edilen bir görüştür.
“Bağlama” teriminin ise nereden geldiği ve hafızalara nasıl yerleştiği günümüzde kesin olarak aydınlatılmış bir husus değildir. Bu konuda, çeşitli görüşler bulunmakla birlikte bunlardan biri, sapına perde bağlanması dolayısıyla bu çalgıya bağlama denmiş olabileceğidir ve bu görüş çoğunlukla ağırlık kazanmaktadır. Bir başka dikkat çekici görüş de, göğsü deri olan bu çalgının göğsünün ağaçla kaplanması ve bağlanması dolayısıyla bu adı almış olabileceği doğrultusundadır.
Bağlama enstrümanı genel hatlarıyla; mızrapla (tezene de denir) çalınan, üç grup halinde genellikle altı veya yedi telle icra edilen, bünyesinde farklı çalış tekniklerini (yöresel tavırlar) barından bir Türk halk çalgısıdır.
Bağlama denildiğinde çoğu kez akla tek bir saz gelir ancak bağlama içinde farklı ebatlarda ve her biri farklı çalış teknikleri barındıran, büyük bir saz ailesinin genel adıdır.
Bağlama enstrümanı fiziksel yapı olarak, tekne (ses haznesi, gövde), göğüs (kapak), tuşe (klavye, sap), perdeler (ses ayraçları), burgular, burguluk, köprüler (eşikler) ve tel yuvası olmak üzere toplam sekiz parçanın birleşiminden oluşmaktadır.
Bağlama enstrumanını oluşturan bu parçaların her birinin kendine has fiziksel özellikleri vardır. Hadi gelin hep birlikte bu parçaları biraz tanıyalım!
Tekne (Gövde, Ses Haznesi)
Yarma (oyma) ve yaprak tekne olmak üzere iki farklı şekilde yapılmaktadır.
Yarma (oyma) Tekne
Yarma (oyma) tekne; bütün bir ağacın içinin oyulmasıyla oluşturulan, tek parça bir tekne çeşididir. Yarma ve oyma tekne fiziksel özellikleri açısından, birbirlerine benzediğinden dolayı birçok kişi tarafından aynı tekne yapısı olarak algılanmaktadır. Ancak bu konuda, bağlama yapım ve onarım işleriyle uğraşanlar aslında yarma ve oyma tekne şekil olarak birbirine benzese de, yapı olarak birbirinden farklı olduğunu bilir.
Oyma tekne; küçük bir ağacın içinin oyulmasıyla oluşturulan tekne çeşididir. Oyma teknelerde, genellikle ağacın budak kısmı teknenin sırt kısmında olur ve dikkatli bir bakışla herkes tarafından görülebilir. Teknenin sırt kısmında bulunan bu budak kısmından dolayı bağlamadan çıkan ses kalitesi düşer.
Ancak yarma tekne; çok büyük bir ağacın üç veya dört parçaya bölünerek ağacın budaksız tarafının oyulmasıyla oluşturulan tekne çeşididir. Hem ağacın daha yaşlı olması, hem de budaksız bir yapıda olmasından dolayı, yarma tekne oyma tekneden çok daha iyi ses kalitesi vermektedir. Genelde bağlamalarda, bağlama teknesinin oyma veya yarma olup olmadığını göre fiyatlandırma yapılır.
Yaprak Tekne
Yaprak tekne; aynı veya farklı cinsteki ağaçların, şeritler halinde kesilmiş parçalarının bir kalıp yardımıyla sıkıştırılarak oluşturulan tekne şeklidir. “Yaprak tekne ve oyma tekne arasındaki en önemli fark yaprak teknenin oyma tekne gibi yekpâre ağaçtan oluşmamış olmasıdır. Bağlama yaptırmak isteyen insanlar oyma teknenin daha iyi ses kalitesi vereceğinin düşünerek, genellikle oyma tekne konusunda ısrar ederler.
Ancak iyi yapılmış bir yaprak tekne, çoğu zaman oyma tekneden daha verimli olabilir. Bunun sebebi oyma teknelerin içinin her tarafını aynı ölçülerde inceltebilmek çoğu kez olanaksızdır. Dolayısıyla oyma teknelerde bulunabilecek farklı kalınlıktaki bölgeler sesin kalitesini düşürmektedir. Ancak yaprak teknelerde ağaç parçaları eşit ölçülerde kesilebildiği için, böyle bir sorun yaşanmamakta ve daha standart bir ses kalitesi alınabilmektedir. Tekne yapımlarında standart bir ağaç kullanımı olmamakla birlikte, genellikle; dut, ardıç, maun vb. sert yapıdaki ağaçlar tercih edilmektedir.
Göğüs (Kapak)
Teknenin üzerini kapatan ve alt köprünün (alt eşik) üzerinde bulunduğu kısımdır. “Önceleri balıksırtı şeklinde kavisli yapılan göğüsler (kapak) günümüzde daha düz bir şekilde yapılmaktadır.”
Göğüs (kapak) yapımında genellikle ladin türü yumuşak ağaçlar tercih edilmektedir.
Tuşe (Klavye, Sap, Kol)
Parmak baskılarının gerçekleştirildiği ve perdelerin de üzerinde bulunduğu kısımdır. Teknenin oranlarına göre boyutları belirlenir. “Tekneye bir takoz yardımıyla tutturulan tuşenin yapımında genellikle; armut ağacı, kelebek, gürgen vb. gibi sert ağaçlar tercih edilmektedir.
Perde (Ses Ayraçları)
Bağlamanın tuşesi üzerine genellikle dörtlü sarmal bir halde bağlanan perdeler, tuşe üzerinde seslerin yerinin belirleme görevini üstlenirler.”
Perdelerin yapımında genellikle; siyah renge boyanmış misinalar tercih edilmektedir.
Burgular
Burguluk kısmında bulunan burgular, bağlamanın akort yapılan bölümleri olmakla beraber, tel yuvası ile birlikte telleri göğüs (kapak) ve tuşe arasında sabitleyen bölümdür.”
Burguların yapımında genellikle; gül, abanoz, vb. gibi sert ağaçlar tercih edilmektedir.
Burguluk
Burguların, delikler vasıtasıyla içine yerleştirildiği bölümdür. Tuşeye, standart
olmamakla birlikte 20 veya 35 derecelik bir açıyla yerleştirilir.
Burgulukların yapımında genellikle; tuşede kullanılan ağacın aynısı tercih edilmektedir.
Köprüler (Eşikler)
Bağlamada alt eşik ve üst eşik olmak üzere iki adet bulunmaktadır. Alt eşik ve üst eşik, telleri belirli açılarla göğüs (kapak) ve tuşeden ayırarak, tellerin tınlamasını sağlayan bölümlerdir. Köprülerin standart bir ölçüsü bulunmamakla beraber ortalama; alt köprü 3 veya5 mm. arasında, üst köprü ise 2 veya 3 mm. arasındadır.
Köprülerin yapımında genellikle; armut ağacı, abanoz, gürgen vb. ağaçlar tercih edilmektedir.
Tel Yuvası
Teknenin en uç kısmında bulunan tel yuvası; üzerinde bulunan deliklerin içinden tellerin geçirilmesiyle, tellerin bağlama üzerinde sabit kalmalarını sağlayan bölümdür.”
Tel yuvasının yapımında genellikle; gül, abanoz, armut ağacı vb. ağaçlar tercih edilmektedir.
Daha Fazlası İçin Bize Ulaşın
Daha fazla enstrüman bilgilerine ulaşmak için bizi sosyal medya hesaplarımızdan takip edebilirsiniz. Ayrıca kurslarımız hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşmak için bizi 0507 95 96 333 numaralı telefonumuzu arayabilir ya da mesaj bırakabilirsiniz.
Aklınızda oluşan soru işaretlerini gidermek için direk sanat merkezimize de gelebilirsiniz. Özellikle önceden arayıp randevu alarak ücretsiz bir şekilde hocalarımıza danışabilirsiniz.
Erturgut Sanat Merkezine Nasıl Gelebilirim?
Sanat merkezimize İzmir’in her yerinden metroyla, otobüsle, vapurla ulaşım çok kolaydır. Karşıyaka dışından gelmek zor diye düşünmeyin sanat merkezimizin ulaşımı çok kolay, konumu da çok merkezidir.
İzmir’in neresinden isterseniz kolaylıkla gelebilirsiniz. Kaliteli bir eğitim istiyorsanız, mesafe bana uzak diye düşünmeden önce kesinlikle bir kez sanat merkezimizi ziyaret etmeli ve en azından bizimle bir kahve, bir çay içip sanat merkezimizde gerçekleşen eğitimler hakkında bilgi alıp, sıcak, samimi, eğlenceli sanat ortamımızı kendiniz görmelisiniz.
Karşıyaka Yelken Klübünün 300 metre, Bostanlı tarafına doğru ilerisinde, halı sahaların çaprazında, Lion Kafe’nin yanında zemin katta, Karşıyaka Yalı’ da sahilde yer almaktadır.
Aynı zamanda msn@erturgutsanatmerkezi.com mail adresimizden de bize ulaşıp hemen geri dönüş ile aklınızdaki soru işaretlerini giderebilirsiniz. Mutlu, umutlu, sağlıklı, sanat ve sağlıkla dolu günler dileriz..
+ Telefon – Sabit: 0232 368 88 08 / Sabit telefonumuza 12.00 ile 20.00 saatleri arasında ulaşabilirsiniz.
+ Telefon – Mobil: 0507 95 96 333 / Mobil telefonumuza 9.00 ile 23.00 saatleri arasında ulaşabilirsiniz, veya istediğiniz her saat sizi aramamız için mesaj bırakabilirsiniz.
+ Whatsapp: 0507 95 96 333
+ Mail: msn@erturgutsanatmerkezi.com
Sosyal Medya:
+ Twitter: www.twitter.com/ErturgutSanat
+ Instagram: www.instagram.com/ErturgutSanat
+Facebook: www.facebook.com/ErturgutSanat
+Telegram Kanalı: https://t.me/kultursanathaberleri
+ Youtube: www.youtube.com/ErturgutSanat
+ Foursquare: Erturgut Sanat
+ Skype: erturgutsanat (online dersler için)
+ Grup: Erturgut Sanat
+ Android Uygulama: Erturgut Sanat
Adres / Erturgut Sanat Merkezi Nerede?
Cemal Gürsel Caddesi (Yalı Caddesi) No: 426 Bayerler Apartmanı – Zemin Kat Daire. 1 Karşıyaka / İzmir
