Piyano çalarken kullanabileceğiniz seslerin ellerinizle yaptıklarınızla sınırlı olduğunu düşünüyorsanız yanılıyorsunuz…
Piyano pedalları, yani ayaklarınızdaki kollarınız sesi çeşitli şekillerde zenginleştirerek, ince nüanslardan, dinamik tondaki cesur değişikliklere kadar size klavye sınırlarının ötesini sunar… Nasıl mı? Cevabı birlikte verelim
Piyanodaki pedal türleri
Modern akustik piyanolar veya dijital piyanolar genellikle pedaller ile birlikte gelir. Tabii Eski akustik piyanolarda bu pedaller iki adettir.
Bugün sizlerle her bir pedalin ses üzerindeki etkisini, bu pedalleri kullanmak için en uygun tekniği ve bunları müzik notasyonunda nerede bulabileceğimizi konuşacağız…
İnsanların piyano öğrenmeye başladıklarında sordukları ilk sorulardan biridir, “Pedallar ne işe yarar?” Bu harika bir sorudur!
Ancak baştan şunu söylemeliyiz ki eğer piyano öğrenmeye yeni başlamışsanız şimdilik pedallar hakkında fazla endişelenmenize gerek yok… Kullanımları (nispeten) gelişmiş bir tekniktir ve bir süre pedaller ile pek karşılaşmazsınız…
E tabi pedaller gözünüzü korkuttuysa, okumakta olduğunuz pedal kılavuzumuzla korkularınıza elveda deme vakti!
Pedallarla deney yapıyorsanız, sağdaki pedalın piyanonun sesini değiştirdiğini fark etmişsinizdir… e tabi diğer iki pedalın pek bir işe yaramadığını da düşünmüş olabilirsiniz. Ama işler hiç de sandığınız gibi değil… Çünkü 3 pedal de piyanonun ruhunu oluşturmaya yetiyor…
Sağdaki pedaldan, damper pedalı olarak da bilinen uzatma pedalından, başlayarak pedallar hakkında her şeyi öğrenelim…
Damper Pedalı
Uzatma pedalı, piyanoda en sık kullanılan pedaldır. Nasıl kullanılacağını öğrendikten sonra, onu piyanoyla olan ilişkinizin çoğuna dâhil edeceksiniz.
Başlangıçta pek çok insan, uzatma pedalına basılı tutmanın piyano sesini daha yüksek hale getirdiğini düşünmekte… Bu da damper pedalının bir nüansı, ama biraz daha fazlası var!
Normalde, uzatma pedalını basılı tutmadan bir piyano tuşunu çaldığınızda, tuşu bıraktığınız anda ses kesilir. Uzatma pedalı aşağıdayken, pedal bırakılana veya ses doğal olarak bitene kadar teller titreşmeye devam edebilir. Böylece tellerin sürekli titreşimi daha dolgun ve daha büyük bir ses yaratırken, aynı zamanda ses yüksekliği yanılsamasını da yaratır.
Sürdürme pedalını kullanmanın en önemli avantajlarından biri piyanistin akıcı ve bağlantılı bir ses oluşturmasına izin vermesidir. Bu da ellerinizi klavyenin her yerinde müzik sesi kesilmeden veya dalgalı ses çıkarmadan hareket ettirebileceğiniz anlamına gelir. Uzatma pedalını kullanmanın bir başka heyecan verici özelliği ise birçok uyumlu ses armonisinin oluşmasına izin vermesidir. Örneğin, uzatma pedalı basılıyken düşük bir C çalarsanız, aşağıda gösterilen tüm perdeler de titreyecektir.
Bu perdelerin sesi çok ince olsa da, eksik olduklarında bu durumu kesinlikle fark edeceksinizdir. Piyanoya zengin ve benzersiz bir ruh katan şey budur. Kesintisizlik ve akış…
Sürdürme pedalıyla çalabilmek için, zamanla öğrenmeniz gereken belirli teknikler olacaktır.
Elbette İlk başta pedalı kullanmak beceriksiz hissettirebilir… Dikkatinizi, ellerinizin yaptıklarıyla ayağınızı aynı anda hareket etmek için koordine etmek arasında bölmek zor olabilir. Ama sabırla çabalamaya devam edin çünkü tıpkı piyanoda sol ve sağ ellerinizi koordine etmek gibi, zamanla bu durum da ikincil doğanız haline gelecektir.
Tabii tüm müzikler, uzatma pedalının ne zaman kullanılacağını göstermez, ancak notalarınızda not almanın iki yolu vardır. İlk yol “ped” ve yıldız işaretleridir.
“Ped” işareti pedala basmanız gerektiğini belirtirken yıldız işareti pedalı bırakmanız gerektiğini belirtir.
Alternatif olarak, çubuğun altındaki bir çizgi de pedala ne zaman basıp bırakılacağını gösterir. Hat başladığında pedala basarsınız ve hat bittiğinde pedalı bırakırsınız. Ayrıca çizgide bir çentik görebilirsiniz, bu da pedalı hızlıca bırakıp hemen tekrar basmanız gerektiğini gösterir. Buna örtüşen pedal çevirme denir ve piyanodan sürekli bir ses yaratma yönteminizdir.
Bazı gelişmiş piyano notalarında, parçanın başında “pedalla çal” anlamına gelen “con pedale” kelimelerini görebilirsiniz. Uzatma pedalını kullanmaya alıştığınızda, bu talimat sizin için artık korkutucu olmayacaktır! :)
Yumuşak Pedal
Yumuşak pedal, sol taraftaki pedaldır ve aynı zamanda una corda pedal olarak da adlandırılır. Bu pedal, piyanonun tonunu biraz daha yumuşak bir ses ile değiştirir.
Normalde, bir piyano tuşu çalarken, çekiç, verilen her perde için üç tele vurur. Yumuşak pedala basmak ise, tuşların ve çekiçlerin hafifçe kaymasına neden olarak çekicin yalnızca bir veya iki dizgiye ulaşmasına izin verir.
Yumuşak pedalın bazen “una corda” olarak adlandırılmasının nedeni, una corda’nın “tek tel” anlamına gelmesidir. Eskiden, piyano tellerinin aralarında biraz daha fazla boşluk vardı, bu da çekicin yumuşak pedala basıldığında gerçekten yalnızca bir tele dokunmasına izin veriyordu. Günümüz piyano telleri birbirine biraz daha yakındır, bu nedenle çoğu zaman çekiç tek bir tel yerine iki telle temas kurar.
Bir bestecinin yumuşak pedal ile çalınması için tasarlanmış olması durumunda, pedala basma zamanı geldiğinde müziğe bir corda’nın yazıldığını göreceksiniz . Kelimenin tam anlamıyla “üç tel” anlamına gelen Tre corda, yumuşak pedalı serbest bırakmak veya üç telin hepsinin çalmasına izin vermeye devam etmek anlamına gelir.
Yumuşak pedal, yumuşak dinamikler arasında çok belirgin bir ayrım oluşturmaya çalıştığınız zamanlarda kendi takdirinize bağlı olarak da kullanılabilir. Müziğinizi sessiz bir ortamda çalıyorsanız yumuşak pedalı kullanmayı seçebilirsiniz.
Yumuşak pedal ile ilgili bir not: Bu pedalın en önemli kısmı zaten yumuşak bir şekilde çalıyorsanız fark edilebilir olmasıdır. Yüksek bir dinamikle çalıyorsanız ve bu dinamiği değiştirmek istiyorsanız yumuşak pedalı kullanamazsınız. Bunun yerine, zaten yumuşak bir şekilde çalarken sesi daha da yumuşatmak için yumuşatma pedalını kullanın.
Sostenuto Pedalı
Bir piyanodaki orta pedal, piyanodan piyanoya değişebilir. Genel olarak, bir orta pedaldan ne bekleneceği konusunda üç seçenek vardır.
- Sostenuto pedalı.Bu, bir orta pedal için en özgün kullanımdır ve aşağıda daha ayrıntılı olarak açıklanacaktır.
- Bir pratik pedalı. Bazen sostenuto pedalı bir pratik pedalıyla değiştirilir. Bu pedal yerine kilitlenir, bu nedenle basılı tutulmasına gerek yoktur. Basıldığında, çekiçlerin ve anahtarların arasına düşen bir keçe parçası sessiz bir ses yaratır adeta. Adından da anlaşılacağı gibi, bu, öncelikle bir piyanistin sesi kısmayı tercih edebileceği durumlarda alıştırma amacıyla kullanılır. Performansta kullanılmadığı ve bir piyanonun tutarlı bir özelliği olmadığı için bu pedalı ne zaman kullanacağınıza dair notasyon görmezsiniz.
- Üçüncü bir pedalın olmaması. Bazı piyanoların yalnızca iki pedalı vardır ve bu durumda, eksik olan her zaman sostenuto pedalıdır.
Orta pedal gerçek bir sostenuto pedalı olarak kullanıldığında, birkaç önemli farkla birlikte uzatma pedalına benzer şekilde çalışır. Birincisi, sadece Orta C ve daha düşük notaları tutar. İkincisi, yalnızca pedala basıldığında zaten çalmakta olduğunuz notaları tutar. Uzatma pedalını da kullanmadığınız sürece, sostenuto pedalı basılıyken piyanodaki başka hiçbir tuş uzun süreli ton vermez.
Claude Debussy’nin “Claire de Lune” adlı eserinin 15. ölçüsü buna bir örnektir. Sol el tarafından çalınan tüm ölçü boyunca son veren iki düşük E vardır, ardından yarım vuruş sonra, her iki el de tiz nota anahtarında hemen akor çalar.
Bu, sol el E’lerin sostenuto pedalını çalmanın, ölçüm boyunca devam etmelerine yardımcı olacağı ve böylece sol elin sonraki akorlara hızla geçebildiği bir durumdur.
Bu arada, piyanist, bas E’lerin sürekli sesini bozmadan akorların devam etmesine ve bağlanmasına yardımcı olmak için uzatma pedalını kullanabilir.
Sostenuto pedalını kullanmak biraz karmaşık olabilir, ancak dürüst olmak gerekirse, onu kullanmak zorunda kalmak o oldukça nadir bir durumdur. -1800’lerin ikinci yarısında piyano dünyası için nispeten yeni bir özellik olmaya başladığı için.- Zira pek çok piyano repertuvarı, bu pedal piyasaya çıkmadan önce yazılmıştı. Bununla birlikte, müzikte sostenuto pedalını kullanmak özellikle ölçünün başında belirtilmemişse , ” sos. ” Gibi bir kısaltma görebilirsiniz yahut “ SP ” İşaretli olmadığında bile kullanmak için uygun durumlar yaratabilirsiniz.
Sol elinizin bir akoru sürdürmesi ve aynı anda başka bir sesi çalması gerektiğinde, onu denemek için mükemmel zamanlama olacaktır!
Pedal notasyonu nasıl okunur?
Bazı besteciler, gerektiğinde ekleme özgürlüğü ile pedalları nerede kullanmayı planladıkları konusunda oldukça nettir. Yazılı müzikte pedal işaretleri ayağınızı nereye koyduğunuzu ve ne zaman tekrar kaldıracağınızı gösterir. Her bir pedal biraz farklı şekilde işaretlenmiştir, ancak prensip aynıdır:
- Uzatma (damper) pedalı: Aşağı = “Ped.” Yukarı = “✱”
- Sostenuto pedalı: Aşağı = “Sost. Ped. ” Yukarı = “✱”
- Una corda (yumuşak) pedal: Aşağı = “una corda” Yukarı = “tre corda”
Pedaller için Son İpuçları!
Bu pedalları gerçekten kullanmak söz konusu olduğunda, piyanodan yeterince uzakta oturduğunuzdan emin olun. Nitekim pedala ulaşmak için bacaklarınızın uzamasını isteyeceksiniz. Bacaklarınız dizinizde 90 derecelik bir açı oluşturuyorsa, çok yakınsınızdır ve pedalları hareket ettirmekte muhtemelen sorun yaşarsınız.
Her durumda, pedalın ucu ayak başparmağıyla aynı hizada olmalıdır. Ayağın topuğu her zaman yerde kalmalı ve ayak her zaman pedala dokunmaya devam edecek durumda konumlandırılmalıdır.
Sürdürme pedalı piyanoda güzel, uyumlu sesler yaratabilmesiyle, piyanistlerin bu pedalı kullanması oldukça yaygın bir durumdur.
Müzikte istenmedikçe ayağınızın sürekli pedal üzerinde durmasına asla izin vermeyin. Piyanistler genellikle hataları örtmek veya özensiz teknikle oynamak için destek pedalını koltuk değneği olarak kullanma konusunda kötü bir alışkanlık edinirler. Bu tuzağa düşmemeye dikkat edin. Müziğinizin çok ağır ve dağınık olmasına neden olabilir.
Daha Fazlası İçin Bize Ulaşın
Daha fazla kültür sanat haberlerine ulaşmak için bizi sosyal medya hesaplarımızdan takip edebilirsiniz. Ayrıca kurslarımız hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşmak için bizi 0507 95 96 333 numaralı telefonumuzu arayabilir ya da mesaj bırakabilirsiniz.
Aklınızda oluşan soru işaretlerini gidermek için direk sanat merkezimize de gelebilirsiniz. Özellikle önceden arayıp randevu alarak ücretsiz bir şekilde resim hocamıza danışabilirsiniz.
Erturgut Sanat Merkezine Nasıl Gelebilirim?
Sanat merkezimize İzmir’in her yerinden metroyla, otobüsle, vapurla ulaşım çok kolaydır. Karşıyaka dışından gelmek zor diye düşünmeyin sanat merkezimizin ulaşımı çok kolay, konumu da çok merkezidir.
İzmir’in neresinden isterseniz kolaylıkla gelebilirsiniz. Kaliteli bir eğitim istiyorsanız, mesafe bana uzak diye düşünmeden önce kesinlikle bir kez sanat merkezimizi ziyaret etmeli ve en azından bizimle bir kahve, bir çay içip sanat merkezimizde gerçekleşen eğitimler hakkında bilgi alıp, sıcak, samimi, eğlenceli sanat ortamımızı kendiniz görmelisiniz.
Karşıyaka Yelken Klübünün 300 metre, Bostanlı tarafına doğru ilerisinde, halı sahaların çaprazında, Lion Kafe’nin yanında zemin katta, Karşıyaka Yalı’ da sahilde yer almaktadır.
Aynı zamanda msn@erturgutsanatmerkezi.com mail adresimizden de bize ulaşıp hemen geri dönüş ile aklınızdaki soru işaretlerini giderebilirsiniz. Mutlu, umutlu, sağlıklı, sanat ve sağlıkla dolu günler dileriz.
